…TAC-CGT-AGT-CGA-TGT……
► Protein sentezinde görev yapan organel:
……RİBOZOM……………
► Protein sentezinde methionin aminoasidini şifreleyen ve
başlangıç kodonu:
……AUG…….
► Protein sentezinde miktarı artan maddeler;
……PROTEİN…. , ……PEPTİT BAĞI……. ,
……SU…….. , ……RNA……….
► Protein sentezinde miktarı azalanlar;
…AMİNOASİT……. , ……ATP….
► Protein sentezinde miktarı değişmeyenler;
…DNA…. , …ENZİM……
► Protein sentezinde DNA dan mRNA sentezlenmesine
……TRANSKRİPSİYON (ŞİFRENİN YAZILMASI)…………denir.
► mRNA daki şifrelerin okunarak protein sentezlenmesine
…TRANSLASYON (ŞİFRENİN OKUNMASI)……denir.
► DNA da protein sentezlenen kısma
…GEN ….denir.
► Aminoasitlerin ribozoma tutunmasını sağlayan yapı
…rRNA……
► tRNA da taşınacak aminoasit çeşidini belirleyen yapı
…ANTİKODON..
► Bir amino asit kaç tane nükleotit ile ifade edilir
…3….
► mRNA daki üçlü şifrelere …KODON….denir
► 1 a.a. şifresi=……3…..nükleotit=…1… kodon
► Protein sentezi için DNA nın bir tek zincirinin ayrılması yeterlidir,
DNA nın kendini eşlemesine
…GEREK YOKTUR….
► DNA nın yönetimi hangi olay ile gerçekleşir=
…mRNA YA ŞİFRE VERİLMESİ…………
► Protein çeşitliliğini sağlayan olaylar;
…AMİNOASİTLERİN SAYISI-SIRASI-ÇEŞİDİ-DİZİLİŞİ……………
…BAĞLANMA BİÇİMİ DEĞİLDİR…………………
► Protein sentezi sırasında aminoasitler arasında …PEPTİT……bağı kurulur,
……DEHİDRASYON….senteziyle protein sentezlenir..
n tane aminoasit arasında ……n-1…….tane peptit bağı kurulur ve
…n-1…….tane su oluşur.
►Protein sentezi için gerekli yapılar;
…DNA-RNA-RİBOZOM-AMİNOASİT-ENZİM-ATP……….
► Protein sentezinde en az 20 çeşit tRNA antikodonu vardır
Çünkü:…HER tRNA ANCAK 1 ÇEŞİT AMİNOASİT TAŞIR.……….
► Protein sentezinde en fazla 61 çeşit tRNA vardır .
Çünkü……BAZI AMİNOAİSTLER FARKLI tRNALAR İLE TAŞINIR………..
► Bir hücrede aynı tip proteinden çok fazla üretildiği ribozoma
…POLİZOM…….
►Proteinler …YAPI-ENZİM-SAVUNUCU(ANTİKOR)……
ve …KASILMA (AKTİN-MİYOZİN)- KANIN PIHTILAŞMASI….
olarak görev yapar
► Protein sentezi prokaryotlarda daha hızlıdır,
çünkü……DNA STOPLAZMADA………….
► Doku nakilleri ,kan nakilleri ,parmak izleri tespitinde
…PROTEİN BENZERLİĞİNE BAKILIR…………
► ÖRNEK=Protein sentezinde kod=
…DNA.…… kodon=mRNA…….antikodon=…tRNA……
► ÖRNEK =3000 nükleotidin görev yaptığı
protein sentezinde açığa çıkan su sayısı
…3000 NÜKLEOTİT VARSA 1000 AMİNOASİT
1000-1=999 SU………
► ÖRNEK=200 aminoasitin kullanıldığı protein sentezinde
mRNA daki nükleotit sayısı
…200X3=600 NÜKLEOTİT
600+ 3 (BAŞLANGIÇ KODONU)….=603
► Ortamdan gen alınarak DNA yapısının değişmesine
…TRANSFORMASYON…….denir.
Bu olaya……SANTRAL DOGMA…..denir.
► Protein sentezinde sırayla gerçekleşen olaylar;
…-DNA DAN MRNA SENTEZİ (TRANSKRİPSİYON)……. ,
…-MRNA NIN RİBOZOMUN KÜÇÜK BİRİMLERİNE GELMESİ
…-RİBOZOMUN ALT VE ÜST BİRİMLERİNİN BİRLEŞMESİ ,
…-TRNA LARIN AMİNOASİTLERİ RİBOZOMA TAŞIMASI… ,
…-AMİNOASİTLERİN RİBOZOMDA MRNA ŞİFRESİNE
UYGUN ŞEKİLDE DİZİLMESİ ,
…-AMİNOASİTLER ARASINDA PEPTİT BAĞLARININ KURULMASI…
...-DURDURUCU KODONLAR İLE PROTEİN SENTEZİNİN SONLANMASI....
-...RİBOZOMUN ALT VE ÜST BİRİMLERİNİN BİRBİRİNDEN AYRILMASI...
2022-AYT SORUSU
CEVAP=C
2021 AYT SORUSU
CEVAP=A
2020-AYT SORUSU
CEVAP=E
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=C
►RNA çeşitler çoktan aza;
……rRNA > t RNA > mRNA
► İnsanda tüm hücrelerde DNA şifresi aynı olmasına rağmen
farklı mRNA üretilme sebebi
…DNA NIN FARKLI BÖLGELERİNDEN MRNA ÜRETİLMESİ…………………
►Protein sentezinde sıralama;
…DNA---MRNA---RİBOZOM---TRNA---AMİNOASİT---PROTEİN……..
► Replikasyondaki mutasyon
……KALITSALDIR…..
transkripsiyon ve translasyondaki mutasyon
…KALITSAL DEĞİLDİR….
►Protein sentezinde başlangıç kodonu=
…AUG (METHİONİN AMİNOASİTİNİ ŞİFRELER)…….
► Protein sentezinde bitiş kodonları =
……UAA…… , …UGA….. ve …UAG…….
►Başlangıç kodonu;…METHİONİN……adlı aminoasidi şifreler
► Bitiş kodonları herhangi bir aminoasiti şifrelemez
►Bir aminoasit kaç kodon tarafından şifrelenebilir?;
…BİRDEN FAZLA…..
► mRNA sentezi sırasında DNA nın açılıp ,
mRNA sentezinde görev yapan ve genin
tekrar kapanmasını sağlayan enzim
…RNA POLİMERAZ ENZİMİ……
► Protein büyüklüğünü belirleyen faktörler;
……MRNA DAKİ KODON SAYISI…………. ,
……TRNA SAYISI….,
…AMİNOASİT SAYISI……….. ,
…NÜKLEOTİT SAYISI…………….
►Bir proteinde aminoasit dizilimi biliniyorsa ;
……KODON….. , …ANTİKODON………….. ,
…SU…… , ………KOD……………….. ve
………NÜKLEOTİT…………..sayıları da bilinebilir
OGM MATERYAL-KAZANIM SORUSU
CEVAP=A
2019-AYT SORUSU
CEVAP=A
EK BİLGİLER
-Bir protein sentezinde en fazla 64 çeşit kodon,
en fazla 61 çeşit antikodon kullanılır.
-DNA nın fermuar gibi açılması DNA nın kendini eşlediğini gösterir
-DNA nın tek bir zincirinin herhangi bir kısmından ayrılması protein sentezi
anlamına gelir
-Prtein sentezinde DNA nın tek zinciri kullanılır (ANLAMLI ZİNCİR)
-SANTRAL DOGMA=REPLİKASYON+TRANSKRİPSİYON+TRANSLASYON
-PROTEİN SENTEZİ= TRANSKRİPSİYON+TRANSLASYON
-Protein sentezi için REPLİKASYON (DNA NIN EŞLENMESİ)
zorunluluğu yoktur.
-
PROTEİN SENTEZİ SAYISAL SORU TİPLERİ; 1) Bir DNA molekülünün anlamlı ipliğinde 3600 nükleotit varsa
bu zincirden protein sentezlendiğinde kaç su açığa çıkar?
(Durdurucu kodon dikkate alınacak) .....
3600 /3=1200 NÜKLEOTİT
..1200-1=1199 AMİNOASİT
...1199-1= 1198 SU............................
2.)Bir DNA molekülünde anlamlı zincirdeki gende 3000 nükleotit vardır.
Üretilen proteinde kaç peptit bağı vardır
(Durdurucu kodon dikkate alınacak)
…3000/2= 1500 TEK ZİNCİRDEKİ NÜKLEOTİT
1500/3=500 KODON
DURDURUCU KODON ÇIKARILIR 500-1=499 AMİNOASİT
499-1=498 SU AÇIĞA ÇIKAR…………………………………… ……………………………………………………………………………………………………………..
3.)Bir protein sentezinde 1000 su açığa çıkmıştır.
DNA nın anlamlı ipliğinde kaç nükleotit vardır?
(Durdurucu kodon dikkate alınacaktır)
…1001 AMİNOASİT VARDIR
1001+1=1002 KODON …………………………………..
► Toplam 600 nükleotitten oluşan bir genin kontrol ettiği bir protein sentezinde;
a)En fazla kaç tane aminoasit kullanılır?..200.....
b)En fazla kaç çeşit aminoasit kullanılır?....20........
c)En fazla kaç tane tRNA görev yapar?......61.......
► A) AAG ATG CTA
( Yandaki DNA ipliğinin karşıt= tamamlayıcı ipliğinin şifresi)=
……TTC-TAC-GAT…………..
B) Anlamlı zincirden sentezlenen mRNA daki kodon şifresi
……UUC-UAC-GAU…….
C)Anlamlı zincirden sentezlenen tRNA daki antikodon şifresi…
……AAG-AUG-CUA………………
OGM MATERYAL KONU ÖZETİ-KAZANIM SORUSU
CEVAP= B
ÖSYM SORUSU
CEVAP=D
12.SINIF BİYOTEKNOLOJİ VE GENETİK MÜHENDİSLİĞİ
►Moleküllerin ve organizmaların teknolojik yöntemler
ile yeni ürünler elde edilmesine …BİYOTEKNOLOJİ….denir.
►Canlıların kalısal özelliklerinin kullanılarak
mühendislik yöntemleriyle
yeni işlevler kazandırılmasına yönelik çalışmalara
…GENETİK MÜHENDİSLİĞİ…..denir.
► Biyoteknoloji,…GENETİK MÜHENDİSLİĞİ………..
nin pratikte uygulanma şeklidir
►…KLASİK..biyoteknoloji=
Canlıların doğrudan kullanılarak faydalı ürünler elde edilmesi
► …MODERN………biyoteknoloji=
Endüstriyel amaçlı kullanılarak yeni ürün üretimi
►Mantar ve bakterilerden peynir,bakteriler yoluyla sirke,
bakteriler yoluyla sütten yoğurt,mikroorganizmalardan
antibyotik ,bitki ve likenlerden boya üretimi,arkelerin
kanalizasyonları arıtması,parfüm ve kozmetik elde
edilmesi,aşı elde edilmesi ……KLASİK…….
biyoteknolojik yöntemlere örnektir.
►Melezleme(hibrit) faaliyetleri,yapay (suni) döllenme,
poliploidi,gen aktarımı,klonlama çalışmaları
……MODERN…………
biyoteknolojik yöntemlere örnektir
► Olumsuz şartlara karşı daha dayanıklı ve verimli türler
oluşturmak amacıyla yapılan çalışmalara
……ISLAH . denir.
Örnek=Soğuğa dayanıklı ve iri taneli buğday yetiştirme
►Kromozom sayısının 3n veya daha fazla olmasına
(normalden büyük yapıdadırlar) ……POLİPLOİDİ………….denir.
►Çekirdeksiz karpuz,çilek,muz
……POLİPLOİD…….bitkilere örnektir
►Gen aktarımıyla belirli özellikleri değiştirilen canlılara
………GDO (TRANSGENİK CANLI)….……………..denir.
►Gen aktarımıyla yapısı değiştirimiş DNA teknolojisine
……REKOMBİNANT DNA TEKNOLOJİSİ………….denir.
►Bir hücreden çoğaltılan ve kalıtım yapısı aynı olan (kopya) hücrelere
……KLON………denir.
► Bakterileriyel plazmitlerde Klonlama aşamaları;
2018-AYT SORUSU
CEVAP=D
OGM MATERYAL-KAZANIM SORUSU
CEVAP=B
OGM MATERYAL-KAZANIM SORUSU
CEVAP=B
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=C
►Deney ve araştırmalarda kullanılmaya müsait organizmalara
………MODEL ORGANİZMA……..denir.
► …MODEL ORGANİZMA……..nın özellikleri=
Lab. Koşullarında üretilmeli,çok sayıda yavru verebilme,
kısa zamanda çoğalma,basit yapılı genom,gen haritası çıkarılmış,ucuz
►Fizyolojik olarak işlevini yerine getiremeyen
organların suni ortamda yapılması=
……YAPAY ORGAN…………..
►Hızlı yenilenen,lab ortamında bölünebilen ,
birçok hücre tipine dönüşebilen farklılaşmamış
en sağlam hücrelere
…KÖK HÜCRE…. denir.
CEVAP=E
►Kök hücre elde edilen yapılar=
…-EMBRİYONAL…………….. ,
…-GÖBEK KORDONU……………. ,
…-YETİŞKİN (KEMİK İLİĞİ)……………………….
► ……GENETİK DANIŞMANLIK……=
Kalıtsal hastalığı olan veya taşıma riski olan bireylere gerekli testlerin
ve tedavilerin yapılması konusunda bilgi verilmesine denir.
► …GENOM PROJESİ…………..=
Genetik mühendisliği ile tüm genlerin
yerlerinin belirlenip,nükleotit dizilimlerinin
(kromozom haritalarının) tespiti için yapılan çalışmaların tümü
► ………BİYOGÜVENLİK……….=
Biyoteknolojinin insan ve çevre sağlığına verecek olumsuzlukların
önlenmesi için alınması gereken tedbirler.
► ……GEN TERAPİSİ…….=
Bozuk olan genlerin sağlamlarla değiştirilmesine denir.
(Örneğin kısa boyluluk geninin uzun boyluluk geniyle değiştirilmesi)
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=E
►…BİYOETİK……….=
Bilimsel çalışmalarda izin sınırı belirli etik ve ahlaki kurallar
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=B
► ……MELEZLEME=HİBRİT……….=
Genotipleri farklı bireylerin çaprazlanması
► ……DNA PARMAK İZİ……….=
Bireyin kendine özgü DNA parçalarının jel gibi yapılar ile büyüklüklerine
göre belirli uzaklıklarda oluşturduğu bantlara denir.
Elektroferaz denilen yöntemle yapılan bu çalışmalarda
kan,sperm,tırnak ,kıl örnekleri alınıp babalık davası ve suçlu ,göçmen ,
hastalık tespitinde,saf ırkların belirlenmesi,
bitkive hayvan türlerinin korunmasında kullanılır.
► …RESTRİKSİYON=KESİCİ ENZİMLER..….=
DNA parmak izi yönteminde kullanılan kesici enzimler
► Elektroferaz yönteminde basamaklar=
► …PCR=POLİMERAZ ZİNCİR REAKSİYONU….=
DNA da tekrar eden anlamsız baz dizilişlerinin çoğaltılarak
hastalıkların tespit edilmesine denir.
(DNA'nın iki zincirinin yüksek ısıya maruz bırakılarak
ayrılmasına yani tek sarmal haline gelmesine,
sonrasında sentetik oligonükleotidlerin hedef DNA'ya
bağlanarak zincirin uzamasını sağlamasına ve
bu döngünün belirli bir sayıda tekrarlanmasına dayanır.
Bu özelliği sayesinde PCR testi ile az sayıdaki
mikropları bile çoğaltarak tespit etmek mümkün hale gelir)
►Genetik mühendisliği ve biyoteknolojinin kullanım alanlarına örnekler=
Tıpta= …HORMON-İLAÇ ÜRETİMİ……….
Tarımda=…BİTKİLERDE ÜRÜN VERİMLİLİĞİ………
Endüstride=…GIDA-ENZİM ÜRETİMİ………
Çevrede=…KİRLİ SULARIN TEMİZLENMESİ-BİYOGAZ ÜRETİMİ…
Nanoteknolojide=…MEDİKAL ÜRÜNLER,YAPAY ORGAN VB.….
OGM MATERYAL-KAZANIM SORUSU
CEVAP=A
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=B
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=E
OGM MATERYAL-KAZANIM SORUSU
CEVAP=C
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=D
OGM MATERYAL KAZANIM SORUSU
CEVAP=E
